20.05.2024.
Predsjednik Irana Ebrahim Raisi poginuo je u 63. godini prilikom pada helikoptera u provinciji Istočni Azerbejdžan.
Raisija su dugo smatrali “prirodnim nasljednikom” vrhovnog vođe ajatolaha Alija Hamneija, najvišeg autoriteta u Iranu.
Za Raisija kažu da je bio religiozno konzervativni političar sa dobri vezama u pravosuđu u vjerskoj eliti. Prvi put se kandidovao za predsjednika 2017, ali nije uspio da pobijedi. Izabran je 2021. godine.
Raisi je krenuo na bogosloviju u Komu sa 15 godina i nastavio je da uči kod nekoliko muslimanskih učenjaka tog vremena. U ranim dvadesetim godinama imenovan je za tužioca u nekoliko gradova, a onda je otišao u glavni grad Teheran da radi kao zamjenik tužioca.
Godine 1983. oženio je Žamile Alamolhodu, kćerku imama Ahmada Alamolhode. Dobili su dvije kćerke.
Al Džazira navodi da je tokom 1988. godine bio dio komiteta koji je nadgledao niz pogubljenja političkih zatvorenika, a ta prošlost ga je učinila nepopularnim među iranskom opozicijom i dovela do toga da su mu Sjedinjene Države uvele sankcije. Godine 1989. imenovan je za tužioca Teherana nakon smrti prvog iranskog vrhovnog vođe ajatolaha Ruholaha Homeinija.
Raisi je nastavio da se uzdiže kroz redove pod Homeinijevom zamjenom, ajatolahom Hamnejem, postavši predsjednik Astan Kuds Razavi, najveće vjerske zadužbine u Mešhadu, 7. marta 2016, čime je učvrstio svoj status u iranskom establišmentu.
Prvi put se kandidovao 2017. godine protiv Hasana Rohanija, koji se kandidovao za drugi mandat. Rohani je nadgledao pregovore o nuklearnom sporazumu Irana iz 2015. sa svjetskim silama, ograničavajući njegov nuklearni program u zamjenu za ublažavanje sankcija.
Nakon poraza, Raisi je počeo da planira svoju sljedeću predsjedničku kampanju. U junu 2021. osvojio je 62 odsto glasova, ali izbore je poremetila niska izlaznost od 48,8 odsto, a nakon što je spriječena kandidatura nekoliko reformista.
Tada dolazi i do povlačenja SAD iz sporazuma i novog uvođenja sankcija, što je opasno ugrozilo ekonomiju Irana, a sve se dodatno pogoršalo tokom pandemije kovida 19.
Raisijev položaj u vjerskom establišmentu bio je jak, sa čvrstim odnosima sa pokojnim Homeinijem, kao i sa Hamneijem, koji ga je imenovao na nekoliko visokih funkcija.Takođe je uspio da održi dobre odnose sa svim granama vlasti, vojnom i zakonodavnom, kao i sa moćnom teokratskom vladajućom klasom.
Krajem 2022. njegovu vladavinu potresao je i gnijev javnosti koji je izbio zbog smrti Mahse Amini (22) u pritvoru iranske moralne policije. Protesti su mjesecima potresali Iran, a žene su skidale ili spaljivale svoje hidžabe i šišale kosu u znak protesta.
Mitinzi su okončani sredinom 2023. Sedam ljudi je pogubljeno zbog uloge u nemirima, prenosi Telegraf.rs.
